Fusies komen in allerlei vormen voor, maar ze hebben gemeen dat ze fiscale gevolgen met zich meebrengen. Of het nu gaat om een aandelenfusie, bedrijfsfusie of juridische fusie, een goede fiscale planning is essentieel om onverwachte belastingheffing te voorkomen. In deze blog bespreken we de drie fusievormen en stippen we de fiscale aspecten aan die daarbij een rol spelen.

Aandelenfusie: onder voorwaarden belastingneutraal in de inkomsten- en vennootschapsbelasting

Bij een aandelenfusie verkrijgt een vennootschap – we gaan hier uit van een besloten vennootschap – aandelen in een andere (besloten) vennootschap in ruil voor eigen aandelen, zonder dat er direct met geld wordt betaald. In principe leidt een dergelijke transactie tot belastingheffing over de eventuele winst die de inbrenger maakt op de ingebrachte aandelen. Gelukkig zijn er verschillende fiscale faciliteiten die dit kunnen voorkomen. Wij bespreken hier op hoofdlijnen de deelnemingsvrijstelling in de vennootschapsbelasting en de aandelenfusiefaciliteit in de sfeer van winst uit onderneming (Box 1 inkomstenbelasting, IB) en de aanmerkelijk belangheffing (Box 2, IB). De aandeelhouder in de BV waarvan de aandelen worden ingebracht, kan een natuurlijk persoon zijn of een rechtspersoon. Als die aandeelhouder zelf een BV is met een belang van meer dan 5% in het nominaal gestorte kapitaal van de BV waarvan de aandelen worden ingebracht, is de winst op die overgedragen aandelen vrijgesteld onder de deelnemingsvrijstelling.

Als de inbrengende aandeelhouder een privépersoon is, kan het door hem/haar gehouden aandelenbelang worden belast in Box 1 (winst uit onderneming), Box 2 (aanmerkelijk belang) of Box 3 (sparen en beleggen). Box 3 komt aan de orde als de aandeelhouder een belang heeft kleiner dan 5%. Dit betreft vaak beursgenoteerde vennootschappen, waarvoor geen faciliteit nodig is. De aandelenfusiefaciliteit komt aan de orde als de aandelen worden ingebracht vanuit een ondernemingsvermogen (IB-ondernemer) of door iemand met een aanmerkelijk belang (5% of meer belang in een BV). De overdracht van die aandelen wordt in de belastingheffing betrokken, in Box 1 respectievelijk Box 2. Voor beide boxen geldt een vergelijkbare aandelenfusiefaciliteit. Daarmee kan belastingheffing worden voorkomen zolang de fusie zakelijk is en niet slechts dient om belasting te ontgaan. De overnemende partij moet minimaal 50% van het stemrecht op de aandelen verkrijgen en er moet sprake zijn van een zakelijke overweging voor de fusie. De tegenprestatie moet volledig bestaan uit aandelen in de verkrijgende vennootschap, maar een bijbetaling in geld van 10% van de nominale waarde van de uitgereikte aandelen is toegestaan. De aandelenfusiefaciliteit is niet van toepassing op die bijbetaling in geld. De faciliteit houdt in dat de verkrijgingsprijs van de ingebrachte aandelen wordt doorgeschoven naar de uitgereikte aandelen. Dit betekent uitstel van belastingheffing; de belastingclaim vervalt niet, maar wordt doorgeschoven naar de uitgereikte aandelen. Een belangrijk aandachtspunt is dus dat (latente) belastingclaims blijven bestaan, wat bij latere verkoop van de uitgereikte aandelen alsnog belastingheffing kan veroorzaken.

Bedrijfsfusie: ondernemingsoverdracht zonder directe belastingheffing

Bij een bedrijfsfusie wordt de (meestal door een BV gedreven) onderneming of een zelfstandig deel van een onderneming overgedragen aan een andere BV. Dit kan onder bepaalde voorwaarden plaatsvinden zonder directe belastingheffing over de bij die overdracht gerealiseerde winst. Op basis van een regeling in de vennootschapsbelasting kan een bedrijfsfusie belastingvrij worden uitgevoerd zolang er zakelijke overwegingen zijn. De Belastingdienst controleert streng of er daadwerkelijk een economische reden is voor de fusie en niet slechts een poging tot belastingontwijking. Een belangrijk voordeel is dat een onderneming door de fusievrijstelling niet direct hoeft af te rekenen over opgebouwde goodwill en stille reserves, wat aantrekkelijk kan zijn bij herstructureringen.

Juridische fusie: twee of meer rechtspersonen worden één

Bij een juridische fusie smelten twee of meer vennootschappen samen tot één rechtspersoon. Daarbij verdwijnen één of meer rechtspersonen, die daarbij hun vermogen onder algemene titel overdragen aan de ontvangende BV. Dit gebeurt volgens de regels van het Burgerlijk Wetboek en kan grote fiscale gevolgen hebben. Belastingheffing speelt daarbij in principe op het niveau van de verdwijnende BV en van de aandeelhouders in de verdwijnende en ontvangende BV’s. Op beide niveaus zijn er fiscale faciliteiten die deze juridische fusie begeleiden en een belastingvrijstelling bieden, mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Een belangrijk aandachtspunt is verliesverdamping, waarbij eventuele fiscale verliezen van de gefuseerde entiteiten verloren kunnen gaan of slechts beperkt verrekenbaar blijven. Daarnaast kan een fusie binnen een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting gevolgen hebben voor bijvoorbeeld de verliesverrekening en renteaftrek.

Voor alle fusies is de zakelijkheid een belangrijk toetscriterium voor de mogelijkheid om de desbetreffende fiscale faciliteiten te genieten. Over deze toets wordt veel geprocedeerd en geschreven. We kunnen hier in een ander blog nog dieper op ingaan.

Conclusie: een fusie vergt fiscale planning

Een fusie biedt vaak strategische voordelen, maar zonder de juiste fiscale begeleiding kunnen onverwachte belastingclaims ontstaan. Het is daarom raadzaam om bij een voorgenomen herstructurering of fusie tijdig fiscaal advies in te winnen om de wettelijke vrijstellingen optimaal te benutten.

Heeft u vragen over de fiscale gevolgen van een fusie? Neem contact op met één van onze experts »